Hoe zou een gezonde Noordzee met duurzaam gebruik er in de toekomst uit kunnen zien en hoe komen we daar? Deze vragen komen aan bod in het recent gepubliceerde rapport ‘North Sea Vision 2040’. De visie kwam tot stand door samenwerking van de verschillende partijen die actief zijn op de Noordzee en stuurt aan op het maken van een internationaal masterplan voor natuurbehoud en ecologie waarin alle gebruikers ingepast worden. Branchespecialist Ruimte en Ecologie, Kees Stiggelbout, heeft namens NedZero meegewerkt aan het rapport, en pleit voor een constructieve bijdrage vanuit alle sectoren.
“Het is van groot belang dat iedereen die intensief gebruik maakt van de Noordzee zijn steentje bijdraagt aan de Noordzee-ecologie, vanuit het besef dat de duurzaamheidstransitie (en daarmee ook de natuurtransitie) niet alleen moet gelden voor de energiesector, maar voor alle sectoren die actief zijn op de Noordzee.
Internationale samenwerking is daarbij cruciaal. De natuur houdt immer niet op bij de grens.”
Samen financieel verantwoordelijk
NedZero heeft bijgedragen aan het rapport North Sea 2040, omdat de windindustrie veel waarde hecht aan de Noordzeenatuur en daar ook naar handelt. Onder meer vanuit de doelstelling om netto-positief bij te dragen aan de Noordzee-ecologie. Voorwaarde daarvoor, zo licht Stiggelbout toe, is dat de Noordzee-ecologie holistisch en internationaal wordt benaderd, zoals ook in het rapport wordt bepleit.
"Dit betekent dat naast natuurversterkings- en mitigatiemaatregelen van de industrieën ook voldoende natuurgebieden aangewezen worden. Voor optimaal resultaat zou echter niet alleen de windindustrie, als the new kid on the block, financieel moeten bijdragen aan de ambities, maar ook de andere economische gebruikers van de Noordzee. Uiteraard binnen de beschikbare ruimte van de businesscase.”
Duurzaamheidstransitie: ook voor zandwinning en scheepvaart
Tot nog toe heeft de duurzaamheidstransitie op de Noordzee zich vrijwel alleen beperkt tot energie, recent via de geleidelijke transitie van fossiele energie naar windenergie. Voor wind op zee geldt een natuurinclusieve uitrol met ecologische maatregelen in de tender en het kavelbesluit.
Voor nieuwe olie- en gaswinning geldt dat dit alleen binnen de CO2-doelstellingen van Parijs kan en dat voor elk nieuw platform natuurversterkende maatregelen genomen moeten worden. Daarnaast wordt het Carbon Capture and Storage (CCS), ofwel CO2-opslag, voor de olie- en gasindustrie een steeds belangrijker onderdeel in de energietransitie en het klimaatbeleid. Ook voor nieuwe CCS-activiteiten moet aan natuurversterking gedaan worden.
Voor de huidige voedselwinning geldt nog geen concreet duurzaamheidstransitiepad, maar Stiggelbout geeft aan dat daar momenteel wel aan wordt gewerkt. "Met name het Ministerie van Landbouw Natuur Visserij (LNV), het Noordzee Overleg (NZO) en het Visserij Innovatie Netwerk (VIN) zijn hier mee bezig, met onder meer als doel een transitie van actieve visserij (sleepnetvisserij) naar passieve visserij (lijnen, korven, jiggen) en aquacultuur (mossel-, oester- en zeewierteelt)."
Hij stelt hierbij dat de duurzaamheidstransitie (en daarmee ook de natuurtransitie) echter niet alleen moeten gelden voor energie- en voedselwinning, zoals opgenomen in het Noordzeeakkoord. "Deze zou ook moeten gelden voor andere economische gebruikers zoals zandwinning en scheepvaart."
Uitdagingen
De grootste uitdaging is dat er nog geen businesscase is voor passieve visserij. Als oplossing heeft de branchespecialist daarom aangedragen te kijken naar een gecombineerde businesscase met datavissen.
Voor zandwinning en scheepvaart zijn nog geen doelstellingen voor een duurzaamheidstransitie bekend. Voor een gezonder ecosysteem zou wenselijk zou zijn dat deze industrieën niet alleen financieel bijdragen aan ecologie, maar ook natuurversterkingsmaatregelen (compensatie) en mitigatiemaatregelen gaan toepassen.
Stiggelbout geeft suggesties voor mitigatiemaatregelen voor de scheepvaart, bijvoorbeeld: bio-antifouling, een stillere schroef, schonere brandstof en zuinigere schepen.
Internationale samenwerking
Daarnaast wijst de branchespecialist op het grote belang van internationale samenwerking omdat vissen, zeezoogdieren en vogels niet stoppen bij de grenzen. "Het is blijvend van belang dat de Noordzeelanden goede afspraken maken over de Noordzee-ecologie en het aanwijzen van natuurgebieden en windparken. Alleen dan kan er efficiënt en doeltreffend gewerkt worden aan het herstellen en versterken van het ecosysteem en kunnen Nederlandse inspanningen over de grens versterkt worden.”
Kansen voor alle sectoren
Aanvullend wijst Stiggelbout op het belang van brede monitoring en onderzoek. “Niet alleen om beter in beeld te krijgen wat de ecologische gevolgen zijn van de offshore windparken op zee, maar ook wat de invloed is van de andere sectoren en andere factoren zoals klimaatverandering en vogelgriep. Daarnaast is belangrijk te weten wat de effectiviteit is van de bestaande ecologiemaatregelen.
De windsector is momenteel al heel actief op het gebied van ecologische monitoring en onderzoek, omdat windparkoperators verplicht zijn om aan monitoring te doen. De vraag naar kennis en data is niet alleen gewenst vanuit ecologisch oogpunt, maar ook vanuit security oogpunt. Dat biedt belangrijke bijkomende kansen voor de visserij.
Denk bijvoorbeeld aan het betrekkelijk nieuwe fenomeen datavissen, het verzamelen van security- en ecologische data onder- en boven water door middel van camera’s, radars en sensoren aan boord. Dit is informatie die nuttig is voor windoperators, wetenschappers en de Kustwacht en daardoor een interessant onderdeel zou kunnen uitmaken van de businesscase voor deze sector. Parallel kan datavissen ook bijdragen aan de duurzaamheidstransitie van voedsel uit zee.”
Stiggelbout ziet natuurherstel en -versterking bovenal als een grote economische kans voor Nederland: “Door de krachten te bundelen van de sterke Nederlandse scheepvaartindustrie, de offshore windindustrie, voedselindustrie en van kennisinstellingen kunnen veel nieuwe innovaties ontwikkeld worden die bijdragen aan een duurzamer gebruik van de Noordzee en zeeën elders in de wereld. Met kansen voor de windenergie, visserij, aquacultuur en scheepvaart, die tevens als Nederlands exportproduct gebruikt kunnen worden.”
Bron beelden: alle foto's zijn afkomstig uit het rapport 'The North Sea 2040', van Natuur & Milieu, Stichting de Noordzee, Vogelbescherming Nederland en WWF.
