
De offshore windsector speelt een sleutelrol in de wereldwijde energietransitie en kan tegelijkertijd bijdragen aan het herstel van natuur. Dat stelt Vattenfall in een nieuw rapport van het World Economic Forum (WEF). Eerste resultaten van natuurversterkende ontwerpmethodieken in onder andere Nederland zijn volgens het energiebedrijf veelbelovend, maar samenwerking, positief beleid en financiële ondersteuning zijn cruciaal om betekenisvolle vooruitgang te boeken bij het aanpakken van de met elkaar verweven klimaat- en biodiversiteitscrises.
Kansen
De offshore windcapaciteit groeit explosief: van 75 GW in 2023 naar 380 GW in 2030, en zelfs 2.000 GW tegen 2050. Hoewel dit aanzienlijke bijdragen levert aan de reductie van CO₂-uitstoot, brengt het ook risico's voor de natuur met zich mee, zoals habitatverlies, verstoring van mariene ecosystemen en de impact van toeleveringsketens. Tegelijkertijd biedt de sector kansen om biodiversiteit te versterken door innovatieve ontwerpbenaderingen en samenwerking met lokale gemeenschappen.
Het rapport 'Nature Positive: Role of the Offshore Wind Sector' (januari 2025) van het World Economic Forum benoemt verschillende voorbeelden van hoe offshore wind bijdraagt aan natuurversterking.
Deze kunnen als volgt worden gegroepeerd (zie uitleg genoemde wetsartikelen onderaan dit nieuwsartikel):
- Natuurinclusief ontwerp en habitatcreatie
- Mingyang Smart Energy in China ontwikkelde het eerste geïntegreerde systeem voor windenergie en aquacultuur, genaamd Mingyu No. 1. Dit combineert elektriciteitsopwekking met viskweek en ondersteunt ecosystemen door habitats te creëren voor vissoorten zoals groupers en golden pomfret.
- Vattenfall experimenteert met natuurversterkende ontwerpen, zoals habitatcreatie binnen turbinefunderingen in Nederland, wat lokale biodiversiteit ondersteunt.
- Innovatie om impact te verminderen
- Bedrijven zoals Ørsted en Iberdrola hebben doelen gesteld om een netto-positieve impact op biodiversiteit te bereiken tegen 2030. Ørsted ontwikkelde bijvoorbeeld een raamwerk om biodiversiteitsimpact te meten en te rapporteren.
- Bubbelgordijnen worden ingezet om geluidsoverlast bij installatie te verminderen, wat beschermend werkt voor vissen en zeezoogdieren
- Versterken van ecosystemen
- Onderzoek toont aan dat harde substraten van offshore windfunderingen nieuwe habitats creëren voor organismen zoals mosselen, krabben en oesters. Dit trekt roofvissen en zeezoogdieren aan, wat mariene biodiversiteit bevordert.
- In windparken waar bodemtrawlen verboden is, wordt een "refuge-effect" gecreëerd, gunstig voor de voortplanting van soorten
- Multistakeholder samenwerking
- In landen zoals Nederland en Duitsland worden projecten uitgevoerd met wetenschappelijke instellingen en NGO’s om biodiversiteitseffecten te meten en te verminderen.
- Beleidskaders zoals de EU Nature Restoration Law en de Britse Biodiversity Net Gain-wetgeving verplichten offshore windprojecten om biodiversiteit actief te verbeteren.
- Bijdragen aan wereldwijde biodiversiteitsdoelen
- De sector draagt bij aan doelen van het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, zoals het beschermen van mariene habitats, minimaliseren van vervuiling en integreren van biodiversiteit in bedrijfsmodellen.
Versnelling
Het rapport schetst vijf prioritaire acties om de natuur-positieve transitie te versnellen:
- Minimaliseren van operationele impact: Vermijd schade aan natuur waar mogelijk en herstel of compenseer onvermijdelijke effecten.
- Verantwoord materiaalgebruik: Zorg voor duurzame inkoop van grondstoffen en componenten.
- Innovatief ontwerp: Ontwikkel producten met minder materiaalgebruik om de ecologische voetafdruk te verkleinen.
- Investeren in natuurherstel: Werk samen met lokale belanghebbenden aan natuurgebaseerde oplossingen.
- Multistakeholder samenwerking: Creëer breed draagvlak door samenwerking tussen bedrijven, overheden en de samenleving.
Oproep tot actie
Het volgen van deze stappen kan tegen 2030 meer dan $5,5 miljard aan economische waarde genereren voor bedrijven in de offshore windsector. Dit omvat kostenbesparingen en nieuwe inkomstenmogelijkheden, bijvoorbeeld door innovatieve technologieën en natuurherstelprojecten.
Het rapport benadrukt dat nauwe samenwerking tussen bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties essentieel is. Alleen door collectieve actie kan de sector een balans vinden tussen energieopwekking en natuurbehoud. Voorbeelden van goede praktijken, zoals biodiversiteitsvriendelijke ontwerpen en community engagement, laten zien dat de sector al op de goede weg is, maar meer inspanning en versnelling nodig zijn.
Met deze inzichten roept het WEF de offshore windsector op om een leidende rol te spelen in het realiseren van zowel klimaat- als biodiversiteitsdoelen.
Genoemde wetten en regelgeving
EU Nature Restoration Law
De Europese Unie heeft de Nature Restoration Law ingevoerd om ecosystemen te herstellen en biodiversiteit te bevorderen. Deze wet streeft ernaar om tegen 2030 herstelmaatregelen te implementeren op minstens 20% van de land- en zeegebieden van de EU, met als uiteindelijk doel alle ecosystemen die herstel nodig hebben tegen 2050. Meer details over deze wetgeving zijn te vinden op de officiële website van de Europese Commissie:
Britse Biodiversity Net Gain
In het Verenigd Koninkrijk is de Biodiversity Net Gain (BNG) een verplichting geworden vanaf 12 februari 2024. Deze benadering vereist dat ontwikkelaars een netto winst van 10% in biodiversiteit realiseren bij nieuwe ontwikkelingen, gemeten met behulp van de wettelijke biodiversiteitsmetric. Uitgebreide richtlijnen en informatie over BNG zijn beschikbaar op de website van de Britse overheid:
Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework
Het Kumming-Montreal Global Biodiversity Framework is een historisch akkoord dat in december 2022 werd aangenomen tijdens de 15e Conferentie van Partijen (COP15) van het Verdrag inzake Biologische Diversiteit. Dit kader heeft tot doel het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan en tegen 2050 een wereld te realiseren die in harmonie leeft met de natuur.
Belangrijke elementen van het kader zijn:
- Vier lange-termijndoelen voor 2050, gericht op het behoud, herstel en duurzaam gebruik van biodiversiteit.
- 23 actiegerichte doelen voor 2030, waaronder:
- Bescherming van 30% van land- en zeegebieden: Dit staat bekend als het "30 bij 30"-doel, waarbij tegen 2030 ten minste 30% van de terrestrische en mariene gebieden effectief beschermd en beheerd moet worden.
- Herstel van gedegradeerde ecosystemen: Het streven is om tegen 2030 ten minste 30% van de gedegradeerde terrestrische en mariene ecosystemen te herstellen.
- Vermindering van vervuiling: Het verminderen van nutriëntenvervuiling tot niet-schadelijke niveaus en het halveren van het risico en de impact van pesticiden en gevaarlijke chemicaliën.
- Duurzaam gebruik van biodiversiteit: Zorgen voor duurzaam beheer en gebruik van wilde soorten om uitsterving te voorkomen en de genetische diversiteit te behouden.