De halfjaarlijkse Electricity Mid-Year Update van IEA bevat de meest recente gegevens voor 2023 en nieuwe prognoses voor 2024 en 2025 voor de wereldwijde vraag naar elektriciteit, het aanbod per brandstoftype en de uitstoot van kooldioxide (CO2) door de energiesector. De update analyseert ook de laatste ontwikkelingen in belangrijke markten, waaronder China, de Verenigde Staten, de Europese Unie en India.
2024 en 2025
In 2024-2025 zal het wereldwijde elektriciteitsverbruik naar verwachting in het snelste tempo in jaren toenemen, aangewakkerd door robuuste economische groei, intense hittegolven en aanhoudende elektrificatie wereldwijd. De verwachte groei van 4% voor 2024 is de hoogste sinds 2007, met uitzondering van de scherpe oplevingen in 2010 na de wereldwijde financiële crisis en in 2021 na de door Covid veroorzaakte ineenstorting van de vraag. De groei wordt gedreven door de sterke vraag naar elektriciteit in meerdere regio's en landen, met name in de Volksrepubliek China (hierna "China"), India en de Verenigde Staten.
Naar verwachting zal de vraagtrend zich in 2025 voortzetten, met een groei van ook 4%. Zowel in 2024 als in 2025 zal de stijging van het elektriciteitsverbruik in de wereld naar verwachting aanzienlijk hoger zijn dan de wereldwijde bbp-groei van 3,2%. In 2022 en 2023 groeide de vraag naar elektriciteit langzamer dan het bbp.
Records schone energiebronnen
Schone energiebronnen zullen tot 2025 nieuwe records vestigen Ondanks de sterke stijging van het elektriciteitsverbruik, wordt verwacht dat zonne-energie alleen al ongeveer de helft van de groei van de wereldwijde vraag naar elektriciteit tot 2025 zal dekken. Samen met de opwekking van windenergie zal dit bijna 75% van de stijging uitmaken.
De wereldwijde elektriciteitsopwekking uit zon-PV en wind zal naar verwachting in 2024 die uit waterkracht overtreffen. Dit volgt op een enorme toename van 33% op jaarbasis in de wereldwijde opwekking van zonne-energie en een aanhoudende groei van 10% in windenergie.
De totale wereldwijde hernieuwbare opwekking zal tegen 2025 kolengestookte elektriciteitsproductie inhalen. Het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in de wereldwijde elektriciteitsvoorziening is gestegen tot 30% in 2023 en zal naar verwachting verder stijgen tot 35% in 2025.
In de Europese Unie zal de opwekking van wind- en fotovoltaïsche zonne-energie in 2024 de productie van fossiele brandstoffen overtreffen. Het gecombineerde aandeel van wind- en zonne-energie in de totale elektriciteitsvoorziening zal naar verwachting stijgen van 26% in 2023 tot 30% in 2024 en tot 33% in 2025.
De belangrijkste drijfveer is de snelle groei van zon-PV, geleid door lagere prijzen van zonnepanelen in combinatie met sterke beleidsondersteuning. Het aandeel van alle hernieuwbare energiebronnen in de totale opwekking zal naar verwachting 50% bedragen in 2024.
Negatieve elektriciteitsprijzen
De toenemende frequentie van negatieve elektriciteitsprijzen leidt tot de dringende noodzaak om de flexibiliteit van het systeem te vergroten In 2024 is de frequentie van negatieve groothandelsprijzen op tal van elektriciteitsmarkten aanzienlijk toegenomen.
In de eerste helft van het jaar bedroeg het aandeel negatief geprijsde uren in Zuid-Californië meer dan 20%, meer dan een verdrievoudiging ten opzichte van een jaar eerder. In sommige markten, zoals Zuid-Australië, zijn de prijzen sinds 2023 ongeveer 20% van de tijd negatief geweest.
Negatieve prijzen ontstaan omdat de opwekking om technische, economische, contractuele of regelgevende redenen niet flexibel genoeg is. Zij geven aan dat de vraagzijde onvoldoende inspeelt op de prijzen en dat er niet voldoende opslagruimte beschikbaar is. De toenemende frequentie van negatieve prijzen geeft een dringend signaal af dat er meer flexibiliteit van vraag en aanbod nodig is. De passende regelgevingskaders en marktontwerpen zullen belangrijk zijn om de invoering van flexibiliteitsoplossingen zoals vraagrespons en opslag mogelijk te maken.
EU
Verwacht wordt dat de vraag naar elektriciteit in de Europese Unie in 2024 met 1,7% zal toenemen naarmate de economische moeilijkheden afnemen, maar er blijft onzekerheid bestaan over het groeitempo. Het elektriciteitsverbruik in de EU is in de twee voorgaande jaren gekrompen, waarbij de daling van de productie van energie-intensieve industrieën een belangrijke oorzaak was.
Vanaf het vierde kwartaal van 2023 zijn er tekenen van herstel van de vraag naar elektriciteit in de EU. De groei trok verder aan in de eerste helft van 2024 toen de energieprijzen zich stabiliseerden en verschillende industrieën, die eerder hun activiteiten hadden ingeperkt, weer opstartten. Hoewel de energieprijzen in Europa zijn gedaald ten opzichte van eerdere hoogtepunten, zijn ze nog steeds hoog in vergelijking met het niveau van vóór Covid.
Dit, in combinatie met een redelijk zwakke macro-economische vooruitzichten, blijft wegen op sommige sectoren en vergroot de onzekerheid over het tempo van het herstel van de vraag.
VS
De vraag naar elektriciteit in de Verenigde Staten zal in 2024 naar verwachting aanzienlijk herstellen en met 3% op jaarbasis stijgen. Dit sterkere groeipercentage komt voort uit verbeterde economische vooruitzichten en een stijgende vraag naar airconditioning te midden van ernstige hittegolven en de sterke toename van datacenteruitbreidingen. De vraag zal naar verwachting met 1,9% stijgen in 2025.
China
De vraag naar elektriciteit in China zal naar verwachting in 2024 met 6,5% toenemen, vergelijkbaar met het gemiddelde tussen 2016 en 2019. Het gaat om een bescheiden vertraging ten opzichte van 7% in 2023 te midden van de aanhoudende herstructurering van de Chinese economie.
Het elektriciteitsverbruik in 2024 en 2025 zal naar verwachting worden aangedreven door de dienstensector en verschillende industriële sectoren, waaronder een snelle toename van zonne-energie, de productie van elektrische voertuigen (EV) en batterijen, en de elektriciteitsintensieve verwerking van aanverwante materialen. De voortdurende uitbreiding van 5G-netwerken en datacentra en de sterke acceptatie van EV's op de binnenlandse markt dragen ook bij.
In de afgelopen drie jaar bleef de vraag gemiddeld elk jaar ongeveer gelijk. Deze vraag naar elektriciteit is ongeveer gelijk aan die van Duitsland, en zal zich naar verwachting voortzetten tot 2025, met een verwachte groei van 6,2%.
India
India is de snelst groeiende grote economie ter wereld. Het land zal naar verwachting in 2024 een stijging van het elektriciteitsverbruik met 8% laten zien, wat overeenkomt met de snelle groei in 2023. De verklaring is een sterke bbp-groei en een toegenomen vraag naar koeling als gevolg van lange en intense hittegolven. In de eerste helft van 2024 kampte het land met hittegolven van recordduur, waarbij de piekbelasting een nieuw hoogtepunt bereikte en de elektriciteitssystemen uitzonderlijk onder druk kwamen te staan. Uitgaande van een terugkeer naar gemiddelde weersomstandigheden, is de verwachting dat de groei van de vraag naar elektriciteit in India gematigd zal afnemen tot 6,8% in 2025.
CO2-uitstoot
De emissies van de elektriciteitssector vlakken af, met een lichte stijging in 2024 gevolgd door een daling in 2025. De kolengestookte productie zal naar verwachting in 2024 op niveau blijven als gevolg van de sterke groei van de vraag naar elektriciteit, waardoor een daling van de wereldwijde CO2-uitstoot van de elektriciteitssector wordt belemmerd.
Ondanks de snelle groei van hernieuwbare energiebronnen leidt de sterke toename van het elektriciteitsverbruik, vooral in China en India, tot het gebruik van meer kolengestookte opwekking om aan de vraag te voldoen. De wereldwijde kolengestookte productie zal naar verwachting in 2024 met minder dan 1% toenemen, maar dit is sterk afhankelijk van de trends in waterkracht, vooral in China.
De Chinese waterkrachtproductie herstelde zich in de eerste helft van 2024 sterk ten opzichte van het dieptepunt in 2023, en een verdere verbetering van de waterkrachttrends in de tweede helft van het jaar zou de kolengestookte elektriciteitsopwekking kunnen beteugelen en de wereldwijde uitstoot van de energiesector kunnen verminderen.
De wereldwijde productie van aardgasgestookte aardgas zal naar verwachting in de periode 2024-2025 met gemiddeld ongeveer 1% groeien. Aanzienlijke dalingen in Europa zullen worden gecompenseerd door stijgingen in Azië, stijgende LNG-importen, en in het Midden-Oosten vanwege de omschakeling van oliegestookte naar gasgestookte opwekking.
De Verenigde Staten zullen naar verwachting in 2024 een stijging van de CO2-uitstoot van de energiesector zien, alvorens in 2025 te dalen. De Verenigde Staten zijn een van de weinige geavanceerde economieën die de CO2-uitstoot van de energiesector in 2024 zullen zien stijgen, hoewel deze nog steeds bijna 30% lager zal zijn dan tien jaar eerder. In 2024 zal de kolengestookte opwekking in de VS naar verwachting met ongeveer 2% groeien en aardgas met 1,5%, wat leidt tot een toename van de emissies. Dit is te danken aan een opleving van de groei van de vraag naar elektriciteit in de VS na de daling in 2023 en aan de beperkte ruimte voor verdere omschakeling van kolen naar gas, gezien de huidige dynamiek van de brandstofprijzen. Deze trends zullen echter sterk afhankelijk zijn van de verdere ontwikkeling van de marktprijzen voor aardgas en de weersontwikkelingen in de tweede helft van 2024.
Hittegolven
Veel regio's kampten in de eerste helft van 2024 met intense hittegolven, waardoor de vraag naar elektriciteit toenam en de elektriciteitsnetten onder druk kwamen te staan. Mei 2024 was de warmste maand sinds het begin van de wereldwijde records en de 12e opeenvolgende maand met recordhoge temperaturen.
India, Mexico, Pakistan, de Verenigde Staten, Vietnam en vele andere landen zagen ernstige hittegolven met stijgende piekbelastingen als gevolg van de toegenomen behoefte aan koeling. Naarmate meer huishoudens airconditioners (AC's) beginnen te kopen, zal de impact aanzienlijk toenemen, vooral in opkomende economieën waar het aandeel huishoudens met AC's momenteel nog veel lager is.
Het efficiënter maken van airconditioningsystemen zal cruciaal zijn om de impact van de toegenomen vraag naar koeling op energiesystemen te verzachten. De uitbreiding en versterking van elektriciteitsnetten zal ook erg belangrijk zijn om de betrouwbaarheid te garanderen.
AI
Door de opkomst van artificiële intelligentie (AI) is het elektriciteitsverbruik van datacenters in beeld gekomen, waardoor betere inventarisatie belangrijker is geworden dan ooit. In veel regio's worden historische schattingen van het elektriciteitsverbruik van datacentra belemmerd door een gebrek aan betrouwbare gegevens.
Tegelijkertijd houden toekomstige prognoses rekening met veel onzekerheden in verband met het tempo van de uitrol, de diverse en groeiende toepassingen van KI en mogelijkheden voor verbeteringen van de energie-efficiëntie.
Het uitbreiden en verbeteren van de verzameling van gegevens over de vraag naar elektriciteit van de sector zal van cruciaal belang zijn om ontwikkelingen uit het verleden correct te identificeren en toekomstige trends beter te begrijpen.
Het Internationaal Energieagentschap (IEA) bestudeert verbanden tussen de energiesector en digitalisering. Om meer inzicht in het onderwerp te geven, organiseert het IEA in december 2024 de Global Conference on Energy and AI, waar regeringen, de industrie, onderzoekers en andere belanghebbenden samenkomen.
Bekijk al het nieuws