Rond locaties voor beoogde windturbines is de omgeving regelmatig en langdurig in rep en roer. De geluidsdruk van windturbines die geplaatst zijn volgen de normen is echter beperkt, constateert Thijs ten Brinck op zijn platform Wattisduurzaam.nl. Bovenwettelijke vergunningsvoorwaarden beperken de geluidsdruk vaak nog verder. Dat roept de vraag op hoe het geluid van windturbines zich verhoudt tot (het andere) omgevingsgeluid in algemene zin. Een vergelijking op basis van gegevens van de Atlas Leefomgeving en RIVM.
Grote verschillen
Een snelle blik op de kaarten van de Atlas Leefomgeving van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toont meteen de grote verschillen aan.
Op de overzichtskaart 'geluid in Nederland' is de hoeveel omgevingsgeluid die verschillende bronnen veroorzaken bij elkaar opgeteld. Het gaat hier om het gemiddelde geluidsniveau per jaar van wegverkeer, treinverkeer, vliegtuigen, industrie en windturbines.
Om de hoeveelheid geluid uit te drukken is gebruik gemaakt van Lden (Level Day-Evening-Night). Dit is een maat om uit te rekenen hoeveel geluid er gemiddeld per etmaal aanwezig is. De categorieën van ‘zeer goed’ tot ‘zeer slecht’ komen uit de Nota van Toelichting bij de Aanvullingsregeling geluid. Deze indeling is afgeleid van studies naar de relatie tussen geluid en hinder. Alle geluidbronnen tellen even zwaar mee (er is geen weging gedaan).
Meer informatie over hoe de kaart precies gemaakt is, is te vinden bij Veelgestelde vragen of bekijk de informatie in het Nationaal Georegister. Voor andere vragen kunt u de helpdesk van Atlas Leefomgeving mailen.
Geluid van windturbines (Lden)
Op de overzichtskaart 'geluid windturbines in Nederland' van Atlas Leefomgeving is te zien welke geluiden windturbines in Nederland waar maken. De (oranje)gele vlekken geven het geluid rond de windturbines aan. Waar veel turbines bij elkaar staan zijn grotere gele vlekken te zien, bijvoorbeeld op de Noordzee en het IJsselmeer.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakte deze kaart met gegevens van RIVM, Rijkswaterstaat, Openstreetmap, het Register Externe Veiligheid en de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) uit januari 2024. De hoeveelheid geluid is berekend met het STAMINA model (Standard Model Instrumentation for Noise) en is uitgedrukt in Lden (Level Day-Evening -Night). Dat is het gemiddelde in decibel (dB) per etmaal (24 uur) waarbij geluid ’s avonds en ‘s nachts zwaarder meetelt dan overdag.
Technische gegevens van deze kaart zijn hier te vinden. Voor vragen kunt u de helpdesk mailen van Atlas Leefomgeving.
Wegverkeer veroorzaakt veel lawaai
De geluidsdruk van snelwegen en provinciale wegen is veel en veel groter, en er zijn veel meer wegen in Nederland. Dat punt benoemt Thijs ten Brinck in dit artikel op het platform Wattisduurzaam.nl. Te zien is dat wegen veel geluid veroorzaken. Ze lichten rood op de kaart op. Ook de omgeving rond vliegvelden licht rood op. Lees meer over omgevingsgeluid.
De kaarten hieronder (bron: Atlas Leefomgeving) tonen de geluidsdruk van respectievelijk Windpark Kattenberg – 4 windturbines langs de A58 – en de geluidsdruk van grotere wegen in hetzelfde gebied rond Oirschot.
Geluid in Nederland van wegverkeer (Lden)
Op de kaart is te zien dat snelwegen en andere drukke wegen rood oplichten. Daar is het meeste verkeersgeluid. Verkeersgeluid kan hinder en gezondheidsklachten als stress en slaapverstoring geven.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakte deze kaart op basis van gegevens uit 2019, 2020 en 2021. Het aantal motorvoertuigen per uur op rijkswegen is afkomstig van gegevens uit 2019. Deze zijn dus niet beïnvloed door maatregelen vanwege het coronavirus. De wegkenmerken van rijkswegen, zoals waar geluidsschermen staan, zijn uit 2021. Voor gemeentelijke en provinciale wegen zijn alle gegevens (intensiteiten en wegkenmerken) uit 2020. Mogelijk zijn die intensiteiten dus wél beïnvloed door de coronamaatregelen. De hoeveelheid geluid is uitgedrukt in Lden (Level Day-Evening-Night). Dat is het gemiddelde in decibel (dB) per etmaal (24 uur), waarbij geluid ’s avonds en ‘s nachts zwaarder meetelt dan overdag.
U kunt de kaart hier downloaden en openen met software voor kaarten. Voor andere vragen kunt u de helpdesk mailen.
Onderzoek en regelgeving geluidshinder windturbines
Dat er al vele tientallen jaren wereldwijd zorgen bestaan rond windenergie, maakt dat er al decennia onderzoek gedaan is naar de effecten van windturbines. Specifiek met betrekking tot geluideffecten biedt het RIVM een overzicht van literatuur over gezondheidseffecten geluid windturbines. Het RIVM verzamelde de wetenschappelijke literatuur over onder andere het effect van windturbines op de ervaring van hinder, verstoring van de slaap, cardiovasculaire en metabole effecten. Het RIVM keek ook wat er in de wetenschap bekend is over hinder door de visuele aspecten van windturbines en andere niet-akoestische factoren, zoals het lokale besluitvormingsproces.
Uitkomsten zijn gevat in vergunningsvoorwaarden. Dankzij deze voorwaarden zijn omwonenden in Nederland beschermd tegen onevenredige slagschaduw- of geluidshinder. Geluidshinder en slagschaduw zijn goed beheerst door windturbines op voldoende afstand van woningen te plaatsen. Een individuele windmolen mag gemiddeld niet meer dan 47 decibel geluid maken. 's Nachts mag dit niet meer dan gemiddeld 41 decibel zijn.
NB: De genoemde kaarten geven alleen een globaal beeld van de hoeveelheid geluid in Nederland. Voor het toetsen van geluidniveaus aan de normen, bijvoorbeeld voor 'geluidbelasting op de gevel' zijn deze kaart niet geschikt.
Bekijk al het nieuws