De Russische invasie van Oekraïne heeft de hoge kosten van de afhankelijkheid van de invoer van fossiele brandstoffen aan het licht gebracht, maar de groei van hernieuwbare energie heeft een ergere crisis helpen voorkomen. Uit een analyse van Ember blijkt dat de groei van wind- en zonne-energie de EU 12 miljard euro aan vermeden gaskosten heeft bespaard sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen.
Cijfers
Dataonderzoek van Ember geeft de volgende cijfers:
- 50 TWh: Toename van de opwekking van wind- en zonne-energie sinds het begin van de oorlog
- €12 mld: Gaskosten vermeden door groei van wind- en zonne-energie
- 23%: Recordaandeel van opwekking uit wind- en zonne-energie in de EU
Energiezekerheid onder druk
In het jaar na de Russische invasie van Oekraïne staat de EU onder enorme druk om de risico's voor de energiezekerheid te beperken en zich te beschermen tegen de stijgende kosten van de invoer van fossiele brandstoffen. De gasprijzen schoten omhoog naar een ongekend hoogtepunt van 313 euro/MWh toen Rusland de uitvoer via pijpleidingen naar de EU stopzette. Hierdoor bedroegen de kosten voor de productie van stroom uit gas meer dan 650 euro/MWh.
Toen ook de kolenprijzen stegen, dreven de gestegen kosten van fossiele brandstoffen de elektriciteitsprijzen op en veroorzaakten ze in Europa een escalerende inflatie en een crisis met betrekking tot de kosten van levensonderhoud. De volatiliteit maakte het nog urgenter om voor de elektriciteitsopwekking in de EU af te stappen van fossiele brandstoffen. Wind- en zonne-energie hebben een cruciale rol gespeeld bij het bereiken van de doelstelling om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen. Zelfs nog voordat de volledige impact van het nieuw aangekondigde beleid van kracht werd.
Recordhoeveelheid elektriciteit door wind en zon
Gestimuleerd door de groeiende capaciteit en gunstige weersomstandigheden produceerden wind- en zonne-energie sinds het begin van de oorlog een recordhoeveelheid elektriciteit in de EU. Hun gecombineerde productie bedroeg 546 TWh, een stijging van 50 TWh (+10%) ten opzichte van dezelfde periode in 2021-22. In totaal zijn wind- en zonne-energie sinds het begin van de oorlog goed voor 23 % van de totale productie in de EU, waarmee ze voor het eerst het aandeel van gasstroom, dat 19 % leverde, hebben ingehaald.
Dankzij de recordproductie van wind en zon heeft de EU de moeilijke omstandigheden in de energiesector het hoofd kunnen bieden. Naast de haast om Russisch gas te vervangen, hebben de opwekking van kernenergie en waterkracht vorig jaar in de hele EU aanzienlijke tekorten ondervonden als gevolg van droogte en de sluiting van fabrieken. Dit zorgde voor een groot gat in de opwekking, waarvan een groot deel werd opgevangen door wind- en zonne-energie, en een daling van de vraag naarmate de prijzen van fossiele brandstoffen stegen.
Besparingen door vermeden gasinvoer
Omdat momenteel meer dan een vijfde van de elektriciteit in de EU afkomstig is van wind- en zonne-energie, heeft de vooruitgang in de richting van een schoon energiesysteem een nog ergere crisis helpen voorkomen. Alleen al de jaarlijkse toename van wind- en zonne-energie met 50 TWh verminderde de hoeveelheid gas die nodig is voor elektriciteitsopwekking met 90 TWh (9 bcm) en vermeed gaskosten van € 12 miljard, op basis van de gemiddelde TTF-day-aheadprijs voor de periode. Zonder de totale 546 TWh aan wind- en zonne-energie had de EU sinds het begin van de oorlog 993 TWh (94 miljard kubieke meter) extra gas nodig gehad om aan de vraag naar elektriciteit te voldoen. In totaal gaat het om gaskosten van 135 miljard euro.
De EU heeft sinds het begin van de oorlog 330 miljard kubieke meter gas ingevoerd, waarvan 54 miljard kubieke meter (16%) uit Rusland. Hoewel de totale gasinvoer slechts met 5% (19 miljard kubieke meter) is gedaald ten opzichte van dezelfde periode in het voorgaande jaar, is de Russische invoer met 60% (82 miljard kubieke meter) gedaald. Vóór de invasie van Oekraïne was de EU voor ongeveer 40% van haar ingevoerde gas afhankelijk van Rusland. Dit is fors gedaald tot 16%.
Sneller naar energieonafhankelijkheid
De oorlog van Rusland in Oekraïne heeft de houding van de EU ten opzichte van het gebruik van fossiele brandstoffen voor elektriciteit fundamenteel veranderd. Als reactie op de oorlog hebben de EU-regeringen fossiele brandstoffen geïdentificeerd als een bedreiging voor de nationale veiligheid, voor de betaalbaarheid van energie en voor de klimaatdoelstellingen. De oplossing voor alle drie: bouw sneller meer schone energie.
De meeste Europese landen verhoogden hun ambities op het gebied van hernieuwbare elektriciteit als reactie op de crisis en kondigden hogere doelstellingen, kortere projecttijdschema's en ondersteunend beleid aan. Nu de oorlog voortduurt, is het streven naar een hoger aandeel wind- en zonne-energie crucialer dan ooit. Alleen zo kan Europa fossiele brandstoffen verdringen om duurzame energiezekerheid én permanente energieonafhankelijkheid van Rusland te bereiken.
Bekijk al het nieuws